Apoteka "Vrbas"

Do početka procesa stvaranja novovekovne srpske države ( 1804 – 1835 ), u Srbiji nije bilo ni traga organizovanom apotekarstvu. Narod se lečio raznim lekovitim biljem, ali i gatanjima, vračanjem i raznim drugim praznovericama. Postepenim oslobađanjem od turske vladavine,u Srbiji je postepeno počelo organizovanje zdravsta i dolazak evropskih školovanih lekara i apotekara.

Vlasnik prve apoteke u Srbiji u 19. veku,(1813 god), bio je Anton Delini,Grk koji je iz Zemuna prešao u Beograd i radio kao lekar u turskom garnizonu. Posle okončanja ustanaka u Srbiji, prva civilna apoteka bila je u vlasištvu italijanskog lekara Vita Romite iz Livorna, koji je do 1823. godine bio lični lekar beogradskog vezira, a potom je prešao u sluzbu kneza Miloša. Romita je sa sobom doveo i apotekara Petra iz Trsta.Vito Romita je ostao u Kragujevcu do 1824. godine kada je premešten u Beograd, gde je preneo i svoju priručnu apoteku, koja je postojala do 1828. godine.

Pored pomenutih priručnih apoteka, u Srbiji su se lekovi mogli pronaći jedino u pojedinim dućanima ili kod putujućih trgovaca – na vašarima ili crkvenim saborima. Medjutim, mnogi od ovih trgovaca bili su najobičnije varalice, stoga je narod uglavnom imao veću štetu nego koristi od njihovih "lekova”.

Prva prava apoteka u Srbiji, otvorena u Šapcu 1826. godine, bila je vlasništvo Jevrema Obrenovića. U Beogradu je prvu apoteku otvorio ( 1830. godine ) Mateja Jovanović, diplomirani apotekar iz Zemuna.

U vreme otvaranja prvih apoteka, u Srbiji nisu postojali zakoni koji bi regulisali ovu delatnost, kao ni zdravstvo u celini. Za početak uvođenja zakonskih mera u zdravstvu bila su posebno važna dva akta: prvi Hatišerif ( 1830. ) i Sretenjski ustav ( 1835. ) Na osnovu njih , nastao je izvestan broj sanitetskih uredbi i uputstava. U ovoj, prvoj fazi zakonskog regulisanja zdravstva u Srbiji, posebno je bio značajan ukaz o sastavu državnog saveta i kneževog kabineta i dužnosti ministara, izdat na osnovu Ustava iz 1835. godine. Pored ostalog, Ukaz je propisivao da je u Srbiji neophodno ,,... zavesti škole za hirurge i babice, marvene lekare i apotekare”. U proučavanju razvoja apotekarstva u Srbiji, paznju zaslužuje i jedna uredba kneza Miloša iz 1837. godine, kojom se regulisala kontrola prodaje lekova. Po ovoj uredbi, bila je zabranjena prodaja lekove bez pismenog odobrenja policije, koje se dobijalo isključivo, na osnovu recepta diplomiranog lekara.

Novi, ozbiljniji i dugoročniji, proces širenja medicinske zaštite u Srbiji, započeo je 1839. godine, kada je Popečiteljstvo unutrašnjih dela, na predlog dr Karla Paceka (tadasnjeg privremenog načelnika Saniteta), postavilo okruzne fizikuse (lekare) u Beogradu, Šapcu, Smederevu, Čačku, Užicu i Jagodini.Kneževnim ukazom, od 7. avgusta 1839. godine, za prvog fizikusa Okružja jagodinskog postavljen je dr. Karlo Beloni. Njemu su, 4. septembra iste godine, bila predata Nastavlenija za okruzne lekare i fizikuse, koja su u 23 tačke odredjivala prava i dužnosti okružnih fizikusa. Neki od propisa govorili su sledeće: "U mestu gde ima apoteka, ne dozvoljava se fizikusu svoje lekove bolnim izdavati, no gde ove nema , tu je on dužan o svome trošku malu apoteku držati..."Iz ovoga se vidi da su delatnosti fizikusa i apotekara bile jasno odvojene, mada su svi medicinari u okrugu stavljeni pod kontrolu okružnog fizikusa. "Ostali doktori, Apotekari i Babice koji se u Okružnom nalaze potpadaju pod nadzor Okružnog fizikusa". Položaj i delatnost apotekara bile su dodatno regulisane donošenjem posebnog zakonskog propisa – Pravila za državnu apoteku i za javne apoteke (1845.)

Po završetku srpsko - turskih ratova donet je Zakon o reformi Sanitetske struke (1879.), koji je stupio na snagu 1881. godine. U taj opšti zakon bio je unet u celini i već pomenuti Zakon za apoteke i apotekare. Po njemu su i dalje okružni fizikusi podnosili izveštaj o radu apotekara, koji su delovali u njihovom području.

Godine 1879. u Beogradu je osnovano prvo društvo apotekara u Srbiji pod nazivom APOTEKARSKO DRUŠTVO U SRBIJI . Ovo društvo je preteca današnjeg Farmaceutskog društva Srbije, koje je u 2004. godini obeležilo 125 godina rada. Jedan od osnivaca i prvi predsednik društva bio je
mr Jovan Dilber, vlasnik tadašnje prve Beogradske apoteke osnovane 1830. godine, danas ugledne apoteke
m r Mateja Ivanovic .

Godine 1890. u Srbiji je počeo da izlazi Glasnik apotekarskog društva , prvi stručni časopis apotekara.
Srpsko apotekarsko društvo je na prvom kongresu apotekara Kraljevine SHS, koji je održan 25. septembra 1922. godine na Palicu u Subotici, iniciralo da se formira staleška organizacija Apotekarska komora.

Godine 1948. udruženje apotekara NR Srbije menja naziv u Udruženje farmaceuta Srbije , 1955. u Srpsko Farmaceutsko društvo, a 1970.godine u Farmaceutsko društvo Srbije. Pod tim imenom postoji i danas. Tokom svih tih godina farmaceutsko društvo je pokretalo citav niz akcija, osnivalo casopise, organizovalo simpozijume, kongrese, sekcije, tribine i razvijalo medunarodnu saradnju.

Od početka 90 - tih godina stiču se uslovi za ponovno otvaranje privatnih apoteka u Srbiji. Ustavom Republike Srbije iz 1990. godine, zagarantovana je ravnopravnost svih oblika svojine (državne, privatne i društvene), što je dalo prostora obnavljanju privatne inicijative i u ovoj delatnosti.